bitkilerin gelişimi için gerekli olan bitki besin elementi ve suyun kök bölgesinde, toprak dışında farklı katı veya sıvı ortamlar kullanılarak bitki yetiştiriciliğinin yapıldığı gelişmiş üretim tekniği olarak tanımlanabilir. Topraksız üretim modeliyle, yapay bir ortamda, bitkilere fiziksel desteğin yanında, kök bölgesinde en uygun hava, su ve besin maddesi dengesinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Topraksız tarıma neden ihtiyaç duyuluyor? **

Topraksız kültürün ortaya çıkması ve yaygınlaşmasının çok sayıda sebebi vardır. En önemlileri artan nüfus ve toprak kaynaklı sorunlardır. Dünyadaki hızlı nüfus artışı sonucu tarım topraklarının artan nüfusun gıda gereksinimini sağlayamayacağı düşüncesi ilk sıradadır. Günümüzde 6.5 milyar olan dünya nüfusunun, 2050 yılında 9 milyara ulaşacağı ve yüzde 60-70 oranında daha fazla gıda gereksiniminin olacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizde olduğu gibi dünyada birçok ülkede tarıma açılabilecek topraklar son sınırına dayanmıştır. Toprakların erozyon, çoraklaşma ve yerleşim yeri olarak kullanılması gibi nedenlerle tarım dışına çıkarılması gittikçe yaygınlaşmaktadır. Özellikle toprak ve su kaynakları yetersiz ülkelerin gıda açısından dışa bağımlılıktan kurtulmak istemesi, genelde ise artan nüfusun gıda gereksinimini karşılamak, su ve gübre açısından daha az girdi ile daha yüksek verim almak amacıyla topraksız tarım önemli bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Son yıllarda toprak kökenli hastalık ve nematodlarla mücadelede yaygın olarak kullanılan Metil bromitin yasaklanması, topraksız kültürün yaygınlaşmasında etkili olmuştur.

Topraksız tarım teknikleri ve detayları ***

Aeroponik sistem: Havaya dayalı olan topraksız tarım sistemi aeroponik adıyla anılıyor. Çıplak kök sistemine dayanan teknik, ekin besinlerinin fasılalı ve fasılasız sis halinde verilmesine dayanıyor. Sistemde, zamanlayıcıya bağlı pompalar kullanılıyor. Ekinin besinlerini karşılayacak su havzasından zamanı gelince besinler püskürtülüyor. Askıda yer alan ekinin kök sistemi, kapalı veya yarı kapalı ortamda atomize edilerek püskürtülen su ve besinle buluşuyor. Havadaki oksijen ekin gelişimini desteklerken açıktaki kökün oksijene ulaşması da çok daha kolay oluyor. Genellikle yatay olan hava bazlı sistemin yeni formlarında dik modeller de tasarlanabiliyor. Düşük, yüksek ve altrasonik basınçlı olarak üçe ayrılan aeroponik sistemlerin maliyetleri de türüne göre değişiyor. Düşük basınçlı topraksız tarım maliyetleri en düşük alternatifi oluşturuyor ve hazır sistem üzerinden kolay kurulan model, en yaygın kullanılan çeşidi işaret ediyor. Ekin kökleri, besin çözeltisi deposunun üstüne konumlandırılıyor veya rezervuara bağlı bir kanalın içinde asılı bulunuyor. Yüksek basınçlı aeroponik sistem, daha gelişmiş ve özel ekipmanlarla hazırlanıyor. Bu nedenle daha yüksek maliyet gerekiyor. Suyu, küçük damlacıklarına atomize eden basınç sayesinde kök, daha fazla oksijenden yararlanıyor. Ultrasonik basınçlı yani ticari sistemlerde ise donanım, biyolojik sistemler içeriyor. Ultrasonik sisleyiciler, havadaki ideal yapay nemi taklit ediyor. Çok hafif partiküller taşıyan sis, kök bölgesine rahatlıkla ulaşıyor. Yüksek değerli mahsuller için bu tür tercih ediliyor.

Akuaponik sistem: Balık bitki entegre yetiştiricilik sistemi olarak tanımlanan sistem, topraksız tarımı su yaşamı ile birleştiriyor. Suyun kirlilik yükü böylece azaltılıyor. Balık yetiştiriciliğinde kullanılan su, zengin besin değeri ile ekinleri besliyor. Su, borular vasıtasıyla ekinlerin yetiştirildiği tanka geliyor. Dengeli ve verimli halde işlemesi için azot döngüsünü kullanan akuaponik sistem, iki ana kısımdan oluşuyor. Akuakültür ve hidroponik kısım… Akuakültür kısmı balıkların yaşayıp beslendiği ve atık ürettiği bölüme deniyor. Sistemde kullanılan balıkların türü, ekinler için oluşacak gübrenin besin değerini belirliyor. Farklı ölçülerdeki haznelerde, su birikintilerinde yaşayan balıklar özel olarak seçiliyor. Hidroponik kısım ise çimlendirilmiş meyve ve sebzelerin yetiştirildiği bölümü adlandırıyor. Ekin kökleri torf, çakıl, kul, taş yünü, hidroton gibi pH değeri olmayan maddelerle sarılıyor. Bazı üreticileri kökün bir kısmını ya da tamamını açık bırakabiliyor. Hidroponik sistemde ekinlerin büyümesi için ışığa ihtiyaç duyuluyor, gün ışığının yanı sıra, akuakültür kısmı için kullanılan beyaz ışık kaynaklarından da yararlanılabiliyor.

Hidroponik Sistem: Topraksız tarım teknikleri içinde ilk keşfedilen olan hidroponik sistem, suya dayanıyor. Besin çözeltisi içinde duran ekinler, bazen katı ortamda yetişiyor. Açık ve kapalı sistem olarak hidroponik model ikiye ayrılıyor: Sıvı ve agregat. Sıvı sistemde ekin köklerini destekleyen katı ortam bulunmuyor, agregatta ise katı ortam yer alıyor. Sıvı sistemde kökler boyunca ince bir tabaka halinde, yalnızca birkaç mm derinlikte besin çözeltisi dolaştırılıyor. Agregat modelde ise bitkiler torba, saksı, viol gibi kaplara doldurulan substratlara ekiliyor. Ortam kültüründe; torf, ağaç kabuğu, talaş gibi maddeler kullanılabiliyor. Besin çözeltisi damlama sulama veya yağmurlama sulama ile ortamlara naklediliyor.


Yukarıda belirttiğim bu bilgilerden yola çıkarak gelecek yazılarımda topraksız tarımın önemlerinden sizlere bahsedeceğim. Şimdilik edindiğim kaynaklarla size topraksız tarımı anlatmak ve aktarmak istedim. Alternatif üretim modeli olan Topraksız Tarım’ın ülkemizde ne gibi potansiyeller oluşturabileceğini sizlerle gelecek yazılarımda paylaşacağım.

Lütfen beni takipte kalınız.


* - Kaynak: http://www.turktarim.gov.tr/Haber/398/artan-nufus-ihtiyaclari-ve-toprak-sorunlarina-alternatif-cozum-topraksiz-tarim

** - Kaynak: http://www.turktarim.gov.tr/Haber/398/artan-nufus-ihtiyaclari-ve-toprak-sorunlarina-alternatif-cozum-topraksiz-tarim

*** - Kaynak: https://tarfin.com/blog/topraksiz-tarim-nedir-hidroponik-tarim