Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Nedir, Neden Gereklidir?

 Bu kavramlar içerisinde en riskli aktarım şekli yüksek gerilim olmak ile birlikte bu gerilimin bulunduğu trafo gibi işletmelerde can ve mal güvenliği çok önemli bir yere sahiptir. Bu neden ile önemli bir elektrik hizmet türü olarak yüksek gerilim işletme sorumluluğu hizmeti sağlanır. 

Resmi Gazetede yayınlanmış olan Elektrik Kuvvetli Akımlar Yönetmeliği ve yüksek gerilim işletme sorumluluğu ile ilgili yönetmelik çerçevesinde bu hizmetin bütün ayrıntıları detaylı bir şekilde yer almaktadır. Hizmet bir yüksek gerilim tesisi içerisinde çalışanların ve tüm ayrıntıları ile birlikte sistem, cihaz, makine, ekipman ve ayrıntıların korunmasını sağlar. Bu çerçevede de mali kayıpların önüne geçerek, işletme hizmetinin güvenilir bir şekilde yürütülmesi için tüm detayları içerisinde bulundurur. 

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Nedir? 

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu, 1 kV üzerinde kapasite bulunduran elektrik tesislerinde can ve mal kaybı yaşanmadan mali kayıpları engelleyerek güvenli bir işleyiş oluşturabilmek için yetkili bir elektrik mühendisi çerçevesinde sunulan hizmettir. Bu hizmet Elektrik Tesisleri Kuvvetli Akım Yönetmeliği çerçevesinde 60. Madde bağlamında bünyesinde trafo gibi ayrıntılar bulunan tüm tesislerde mecburi olarak alınmaktadır. 

Yüksek gerilim tesislerinde işletme sorumluluğu günümüzde üniversitelerin 4 yıllık elektrik mühendisliği lisans bölümünü tamamlamış veya benzer şekilde yüksek elektrik mühendisleri ve elektrik-elektronik mühendisleri tarafından verilebilen bir hizmettir. Bu kişiler bir firma bünyesinde gerekli yetki belgelerini tamamlayarak çalışırken, Elektrik Mühendisleri Odası(EMO) tarafından verilen eğitimi tamamladıkları için yetki kazanmıştır. Yasa bu hizmette amacı, hizmetin çerçevesini, nasıl uygulanması gerektiğini ve neler gerektirdiğini net bir şekilde ifade etmektedir. 

Yg işletme sorumluluğu hizmetinde sorumluluk gerçekleştiren kişi belirtildiği şekilde eğitimlerini tamamlamış bir elektrik mühendisi, elektrik-elektronik mühendisi veya yüksek elektrik mühendisi olabilir. Bu çerçevede sorumlu aşağıda sayılacak görevleri yerine getirme mesuliyetine sahiptir. 

• İşletme sorumlusu bir hizmete başladığı andan itibaren tesisin genel durumunu gözden geçirerek sorunlar, eksikler ve hataları belirler.
• Yaptığı incelemenin sonuçlarını işletme sahibine bir rapor olarak sunar.
• İşletmede kadrolu personele gereken eğitimleri vererek özellikle güvenli manevra işlemlerini öğretir.
• İşletme ile ilgili tek hat şeması hazırlar.
• Hazırlanan tek hat şeması işletmenin uygun yerlerine yerleştirilir.
• İşletme personeli aldığı eğitim ile birlikte işletme sorumlusundan imza karşılığında manevra yönergelerini teslim alır.
• Sorumlu arıza durumlarını takip ederek, arıza açma işlemleri gerçekleştirir ve düzenli bir şekilde topraklama testleri uygular.
• Tesis içerisinde trafo ve orta gerilim hücrelerini kontrol ederek, düzenli bakım ve testler ile takip eder.
• Tesisin elektrik dağıtım şirketi ve şebeke firmaları ile olan koordinasyonunu sağlar.
• Yaptığı tüm işlemleri yasal olarak raporlar ve evraklar ile kayıt altında tutar. 

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Neden Gereklidir? 

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu hizmeti, yönetmelikler çerçevesinde ve EMO uygulamaları çerçevesinde tesislerde cezai işlem ile karşılaşmamak için bir yasal mecburiyettir. Ayrıca düzenli kontroller ile problemleri engellemek, iş yerinin sigortalı korunması avantajını sürdürülebilir hale getirmek ve iş güvenliği oluşturmak için alınması gereken bir hizmettir. 

Bu hizmet bireysel olarak hizmet veren yetkili mühendislerden talep edilebileceği gibi mühendislik firmaları bünyesinde çok daha sistematik ve disiplinli bir şekilde alınabilmektedir. Çoğu zaman firmalar ile düzenli bir sözleşme imzalanması sonrasında her ay periyodik denetim ve bakım işlemleri gerçekleştirilirken, bugün birçok tesiste bu hizmet mecburi olarak da alınmalıdır. Özellikle aşağıda sayılabilecek tesis tiplerinde yüksek gerilim işletme sorumluluğu mecburiyeti bulunmaktadır. 

• Endüstriyel tesisler
• Güneş enerji ve rüzgar enerji santrali gibi yenilenebilir santraller
• Trafo merkezleri
• Büyük boyutlu okullar, hastaneler, alışveriş merkezleri ve büyük konaklama işletmeleri
• Organize sanayi tesisleri 

Yüksek gerilim tesislerinde kurulum ilk aşamada doğru gerçekleştirilmemişse veya işletme düzenli ve özenli bir şekilde yapılmıyorsa, çok yüksek bir can ve mal güvenliği riski ile karşılaşmak mümkündür. Bu çerçevede Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve aynı zamanda da EMO gerçekleştirdikleri düzenlemeler sayesinde tesislerde riskleri engellemek için bu hizmetin alınması gerekliliğini ortaya koymuştur. 

1 kV üzerinde gerilim değerine sahip olan tesislerde iyi bir kurulum ve işletmenin sürdürülerek güvenlik risklerinin engellenmesi için işletme sorumluluğu önemli bir hizmettir. Tesislerde bu hizmet kuruluş aşaması tamamlandığı andan itibaren başlatılırken, tesiste gerilim bulunduğu sürece hizmetin alınması gerekliliği de devam eder. Yani bir tesis yıllar boyunca işletilmeye devam ettiği sürece yüksek gerilim işletme sorumluluğu hizmeti de mecburi bir yapı ile alınmalıdır. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu mecburiyet midir? 

Yüksek gerilim kullanımının yer aldığı bütün tesislerde güvenlik açısından bu hizmet bir mecburiyettir. 

Yüksek gerilim hatlarının sorumluluğu kimdedir? 

Bu hatlarda sorumluluk çoğu zaman enerji iletim şirketlerine aittir.