YEŞİLIRMAK'TA SERVET YATIYOR!   

Samsun’un Çarşamba İlçesini ikiye bölen Yeşilırmak çok enteresan bir ırmak!!?? Öyle ki; Yeşilırmak’ın doğduğu Amasya topraklarında hazine iken Çarşamba’ da fakirlikten ve ilgisizlikten yokları oynuyor. Oysa Çarşamba ellerinin hatta avucunun içinde ki hazineyi bile bile bilinçsizce savuruyor. Tarihi Dinozorlar zamanından kalma, tam 250 milyon yıllık geçmişe sahip olan ve Türkiye'de Amasya'daki özel bir tesiste bulunan bu canlının havyarının kilosu, 'siyah inci' adıyla tam 4 bin Euro'ya, yani yaklaşık 140 bin TL'ye satılıyor. Oysa Çarşamba Yeşilırmak içine Çarşamba Belediyesi ile Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğünün birlikte projelendirilerek Yeşilırmak’ a bıraktıkları hazine bu günlerde yok olmakla yüzyüze kaderine terk edildi.  

“4 KİLOGRAM YUMURTADAN 100 BİN YAVRU ÜRETİLİYOR”

Son zamanlarda Anadolu’da sadece Amasya’da gözde olan ve geçmişi 250 milyon yıl öncesine dayanan ender bir tür olan sivriburun mersin balığı, nesli tükenme tehlikesi altında olan bu özel tür, yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Yedikır Su Ürünleri Üretim ve Araştırma İstasyonu’nda yaşatılıyor. Kilosu çeşidine göre 2 bin ile 4 bin euro arasında alıcı bulurken, özellikle “siyah inci” olarak bilinen havyarı, dünya gastronomisinde adeta bir servet değerinde. Yedikır’daki tesiste koruma altında tutulan 150 anaç sivriburun mersin balığı, kontrollü koşullarda çoğaltılırken, yıl içinde 4 kilogram yumurtadan 100 bin yavru üretilmesi hedefleniyor.

“HAVYARININ KİLOSU 4 BİN EURO”

Yeşilırmak’ta ki mersin balıklarının akıbeti net olarak bilinmezken, sadece Amasya’da üretimine hassasiyetle devam ettiren Tarım ve Orman Bakanlığı, geçmişi 250 milyon yıl öncesine dayanan ender bir türlerden olan ve Yeşilırmak sularına yıllar önce bırakılan mersin balıklarının akıbeti için aynı hassasiyeti gösteremiyor. Oysa ki, Sivriburun mersin balığı, dünya genelinde büyük ilgi görüyor. Nesli tükenme tehlikesi altında olan bu özel tür, yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Yedikır Su Ürünleri Üretim ve Araştırma İstasyonu’nda yaşatılıyor. Kilosu çeşidine göre 2 bin ile 4 bin euro arasında alıcı bulan mersin balığının, özellikle “siyah inci” olarak bilinen havyarı, dünya gastronomisinde adeta bir servet değerinde.
 

TÜRKİYE'NİN TEK ÜRETİM TESİSİ: “AMASYA'DA”

Yedikır’daki tesiste koruma altında tutulan 150 anaç sivriburun mersin balığı, kontrollü koşullarda çoğaltılıyor. Bu yıl, 4 kilogram yumurtadan 100 bin yavru üretmeyi hedeflenirken, mersin balıklarının sadece ekonomik değil, aynı zamanda ekolojik açıdan da çok değerli olduğu vurgulanıyor. Büyük bir hazin ellerimizin hatta avuçlarımızın içindeyken bir türlü 2011 yılında Yeşilırmak’la buluşturulan Mersin Balıkları neden çoğaltılamıyor kimse bir çalışma yaparak nedenler masaya yatırılmadığı belirtiliyor. Mersin Balıkları için ara ara Tarım ve Orman Bakanlığı Çarşamba İlçe Müdürlüğü Yeşilırmak’a mersin balığı salma işlemi yapsa da net sonuç elde edilememesi dikkatlerden kaçmıyor. 

AMASYA YEDİKIR’DAN ÖNCE YEŞİLIRMAKTA BAŞLAMIŞTI!

Sivriburun Mersin balıklarının timsaha benzeyen sırtları ile timsah görünümü ile tabir edilirken Yeşilırmak’la ilk kez 2011 yılı Mayıs ayında buluşturulmuştu. Nesli tükenmek üzere olan 5 bin adet Mersin balığı yavrusu Çarşamba'da ilk kez düzenlenen törenle Yeşilırmak'a dönemin Belediye Başkanı Hüseyin Dündar’ın çabaları ile bırakılırken yaptığı açıklamasında, “Her geçen gün Yeşilırmak daha da temiz akıyor. Mersin balıkları ile Yeşilırmak'taki su ürünleri türleri artacak” ifadeleri dikkat çekmişti.

“PROJESİ ARAŞTIRMACI GÜVENÇ’İN ESERİ!”

Mersin Balıkları Yaşam ve Göç Alanlarının Rehabilitasyonu için Ulusal strateji ve eylem planı kapsamında Çarşamba Belediyesince 2011 yılı Mayıs ayında Yeşilırmak kenarında gerçekleştirilen törenle ırmak sularına yavru mersin balığı salma töreni sonrasında Mersin Balığı ve çalışmaları tüm Türkiye de dikkat çekmeye başladı. Mersin Balığı çalışmalarında Çarşamba’ da en anlamlı ve en dikkat çekin çalışma Araştırmacı- Yazar Güven Genç tarafından gerçekleştirildi ve onlarca seminerler, toplantılar, tanırımlar gerçekleştirildi. Bu çalışmaları asıl mesleği Öğretmenlik olan Araştırmacı- Yazar Güven Genç son olarak 2016 yılında “Çarşamba’nın Kıymetlisi Mersin Balığı” isimli kitabı ile Çarşamba’nın adını Türkiye sınırlarının dışına taşımayı başardı.

“MERSİN BALIĞI ADINA PARA BASILDI AMA!!??”

Güvenç, daha sonra nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan ve dünyanın en önemli endemik canlıları arasında bulunan Mersin balığı, Araştırmacı-Yazar Güven Genç’in yazılı başvurusu sonrasında yapılan incelemelerle birlikte Mersin Balığı için hatıra parası, Darphane Genel Müdürlüğü tarafından 2021 yılı Hatıra Para Programına alındığı Genel Müdür Abdullah Yasir Şahin imzalı bülten ile açıklanmıştı. Araştırmacı- Yazar Güven Genç hatıra paranın Darphane Müdürlüğü internet sitesinden satışa sunulduğunu ve istekli Çarşambalılar ile Mersin Balığı meraklılarının alabileceğini duyurmuş ancak o dönemde kimse ilgilenmediği gibi gerilime de neden olmuştu. 

“YEDİRKIR GÜNDEMDE, YEŞİLIRMAK’TA SONUÇ NE?”

Mersin balığı bu günlerde yeniden gündem gelirken hem Yeşilırmak’a ilk kez 2011 yılında akabinde 2023, 2024 yıllarında yeniden bırakılan Mersin Balıklarının akıbeti hakkında net bilgiler paylaşılmazken bu günlerde Yeşilırmak yatağında ne kadar Mersin balığı bulunduğu bir türlü açıklanmamış ve bilinen herhangi bir çalışmanın da yapılıp yapılmadığı bilinmiyor. Oysa Amasya Suluova ilçesinde bulunan Yedikır Tesislerinde Mersin balığı adına darphanede basılan para gibi gündeme gelmezken Yedikır adeta para basıyor. Bu konu ile ilgili geniş açıklamayı İl Tarım Müdürlüğünden beklendiği ve sonucun mersin balı sevenlerinin merakla beklendiği belirtiliyor.