Yeşil ile mavinin buluştuğu Alaçam

Samsun’a 78 kilometre uzaklıkta bulunan Alaçam, kuzeyde Karadeniz, doğuda Bafra, güneyde Vezirköprü, batıda ise Yakakent ilçeleriyle çevrili. 632 kilometrekarelik yüzölçümüne sahip ilçe, deniz seviyesinden 15 metre yükseklikte bulunuyor.

Antik dönemden Osmanlı’ya uzanan tarih

Modern tarihçiler tarafından antik Zaliche yerleşimiyle ilişkilendirilen Alaçam, Bizans kaynaklarında Saltos Zalihis adıyla anılıyor. İlçe, Danişmentliler döneminde “Tralköy”, Selçuklu döneminde ise “Uluköy” adını aldı. 1385 yılında “Alaçam” adını alan yerleşim, Osmanlı döneminde Canik sancağına bağlı önemli bir kaza olarak anıldı.
Osmanlı kayıtlarına göre 1642 yılında Alaçam’a bağlı 18 köyde 253 hane bulunuyordu. 19. yüzyılda Kafkas göçleriyle birlikte ilçeye Çerkes nüfus da yerleşti. Alaçam, Cumhuriyet döneminde 1 Eylül 1944’te Samsun’un sekizinci ilçesi olarak resmen kuruldu.

Ekonomi tarım, hayvancılık ve balıkçılığa dayanıyor

Alaçam ekonomisinin temelini tarım ve hayvancılık oluşturuyor. İlçede buğday, arpa ve pirinç üretimi öne çıkarken; fındık, ceviz, biber ve lahana gibi ürünler de yetiştiriliyor. Kızılırmak Deltası’nın bereketli topraklarında üretim yapan çiftçiler, bölgenin tarımsal potansiyelini değerlendiriyor. Ayrıca Göçkün, Toplu ve Doyran mahalleleri yakınlarında yer alan Balıkçı Barınağı, ilçedeki balıkçılığın gelişmesine katkı sağlıyor. Son yıllarda ilçeye gelen tekstil yatırımları da istihdamı artırarak yaklaşık 250 kişiye iş imkânı sundu.

Doğal zenginlikler ve koruma altındaki kum zambakları

Alaçam, zengin orman varlığı ve bitki çeşitliliğiyle de dikkat çekiyor. İlçenin güney kesimlerinde meşe, gürgen ve çam ağaçlarından oluşan geniş ormanlık alanlar bulunuyor. Geyikkoşan sahilinde ise nesli tehlike altında olan kum zambakları (Pancratium maritimum) geniş bir alanda görülüyor. Bu nadir tür, Türkiye’de koruma altında bulunuyor.

Geyikkoşan Şenlikleriyle yüzyıllık gelenek sürüyor

Alaçam’ın simgelerinden biri olan Geyikkoşan Mesire Alanı, hem doğası hem de efsaneleriyle tanınıyor. 6 Mayıs’ta düzenlenen Hıdırellez Şenlikleri kapsamında bölgede her yıl yağlı pehlivan güreşleri gerçekleştiriliyor.
600 yıllık “Geyik Baba” efsanesine dayanan bu gelenek, bölge halkının kültürel belleğinde özel bir yere sahip. Geyikkoşan Baba Türbesi’ni her yıl çok sayıda ziyaretçi ziyaret ediyor.

Kültürel miras ve folklorik değerler

İlçede Rumeli kökenli mübadil nüfusun etkisiyle düğünlerde Zigoş, Debreli Hasan ve Vardar Ovası gibi Rumeli oyunları oynanıyor. Davul ve zurna eşliğinde yapılan düğünlerde horon ve kasap oyunları da sıkça görülüyor. Yöre mutfağında ise tavuk etiyle yapılan Herse, çiğ kıymadan hazırlanan kapaklı Alaçam pidesi, palamut dolması ve meşhur koyun peyniri öne çıkıyor.

Sivritepe ve Dürtmen Yaylası doğaseverleri ağırlıyor

İlçenin güneyinde, 1.665 metre yükseklikteki Dürtmen Yaylası, yaz aylarında düzenlenen panayır ve şenliklerle yöre halkını bir araya getiriyor. Alaçam merkezine yakın Sivritepe ise hem tarihî kalıntıları hem de her yıl yapılan keşkek günü etkinliğiyle biliniyor.

Şifalı Acısu ve tescilli yapılar

Uluçay kıyısında bulunan Acısu Mevkii, doğal maden suyu kaynağıyla biliniyor. Halk arasında mide ve kas ağrılarına iyi geldiğine inanılan bu su, 19. yüzyıl salnamelerinde dahi yer alıyor. İlçenin merkezinde Osmanlı dönemine ait 61 tescilli yapı bulunuyor. Aralarında camiler, hamamlar ve konakların yer aldığı bu yapılar, Alaçam’ın tarihî dokusunu yaşatıyor.