Türkiye'de Manda Alarmı
OMÜ'lü Doç. Dr. Bakiye Kılıç Topuz, dünya genelinde manda popülasyonu artarken Türkiye'de son 30 yılda yüzde 53 azaldığını belirterek, mandacılığın ciddi bir tehdit altında olduğuna dikkat çekti.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bakiye Kılıç Topuz, dünya genelinde manda popülasyonu ve manda sütü üretimi artış gösterirken Türkiye’de tam tersine ciddi bir düşüş yaşandığını belirterek, Türkiye’nin manda varlığının en hızlı azaldığı ülke konumunda olduğunu söyledi.
Son 30 yıla ait veriler üzerinden yaptıkları analizlere dikkat çeken Topuz, “Dünyada manda popülasyonu yüzde 34 artarken, Türkiye’de bu oran yüzde 53 azalmıştır. Bu veriler, manda popülasyonunun ciddi bir tehdit altında olduğunu açıkça ortaya koyuyor” dedi.
Türkiye’deki manda varlığının önemli bir kısmının Samsun’da bulunduğunu vurgulayan Topuz, ülkede yaklaşık 162 bin manda bulunduğunu, bunun 80 bininin süt mandası olduğunu ifade etti. Samsun’un manda yetiştiriciliğinde kilit bir konumda olduğuna işaret eden Topuz, “Samsun’daki manda varlığının yüzde 60’ı Bafra ve 19 Mayıs ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Biz de çalışmalarımızı bu popülasyon üzerinden sürdürüyoruz” diye konuştu.
“Nicelik değil, nitelik ve markalaşma önemli”
Türkiye’nin manda sütü üretimindeki dünya payının oldukça düşük olduğunu dile getiren Topuz, bu oranın yüzde 0,04 seviyesinde kaldığını belirtti. İtalya ile manda sayısının benzer olmasına rağmen manda sütü denildiğinde dünyada ilk akla gelen ülkenin İtalya olduğunu ifade eden Topuz, “Bunun temel nedeni manda sütünden üretilen dünyaca ünlü mozzarella peyniridir. Burada nicelikten çok niteliğin ve markalaşmanın ön plana çıkarılması gerekiyor” dedi.
Manda sütü milyarlarca liralık değer oluşturuyor
Manda sütünün ekonomik değerine de dikkat çeken Topuz, “Türkiye’de manda sütü üretim değeri sadece çiğ süt olarak 3,4 milyar TL ile 6,5 milyar TL arasında değişiyor. Bu süt, tereyağı, kaymak ve yoğurt gibi ürünlere dönüştürüldüğünde ekonomik değeri 3-4 kat artıyor” ifadelerini kullandı.
Samsun özelinde ise 19 bin 495 manda bulunduğunu, bunların 11 bininin süt mandası olduğunu aktaran Topuz, ilde manda sütü üretiminin ekonomik değerinin 475 milyon TL ile 900 milyon TL arasında olduğunu kaydetti.
“Mandacılık kârlı ve dayanıklı bir üretim modeli”
Mandacılığın diğer hayvancılık faaliyetlerine göre daha düşük maliyetli ve daha dayanıklı bir üretim modeli olduğunu belirten Topuz, “Mandalar hastalıklara karşı dirençli, iklim değişikliğine uyum kapasiteleri yüksek hayvanlardır. İnsan sağlığı açısından da manda sütü; daha yüksek protein, daha düşük kolesterol ve daha zengin mineral içeriğine sahiptir. Ayrıca manda etinin kalori değeri sığır etine göre daha düşüktür” diye konuştu.
