Türkiye Cumhuriyeti 102 yaşında
29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin ilan edilmesinin üzerinden tam 102 yıl geçti. Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde kurulan Cumhuriyet'in ilanı, her yıl olduğu gibi bu yıl da tüm yurtta büyük bir coşkuyla kutlanıyor. 1925 yılında çıkarılan yasa ile 'millî bayram' olarak ilan edilen 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti'nin doğum günü olarak kabul ediliyor.
Cumhuriyet’in ilanı, Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından yeni bir yönetim biçimine geçilmesi ihtiyacından doğdu. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, Türk milletine en uygun yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu konusunda birleşti. 29 Ekim 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan anayasa değişikliğiyle Türkiye’nin yönetim biçimi resmen “Cumhuriyet” olarak ilan edildi. Aynı gün Meclis, bu tarihi kararı 101 pare top atışıyla kutlama kararı aldı.
Cumhuriyet’e giden yol
Osmanlı İmparatorluğu, uzun yıllar monarşiyle yönetildikten sonra I. Dünya Savaşı’ndaki yenilginin ardından işgale uğradı. Mustafa Kemal Paşa önderliğinde yürütülen Millî Mücadele’nin zaferle sonuçlanması üzerine 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi toplandı. 20 Ocak 1921’de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile egemenliğin millete ait olduğu ilan edildi; 1 Kasım 1922’de ise saltanat kaldırıldı.
27 Ekim 1923’te İcra Vekilleri Heyeti’nin (Bakanlar Kurulu) istifası üzerine yeni bir kabine kurulamayınca, Mustafa Kemal Paşa ve İsmet İnönü yönetim sisteminin açıkça belirlenmesi gerektiğini düşünerek Cumhuriyet önerisini Meclis’e sundu. 29 Ekim 1923 akşamı saat 20.30’da Cumhuriyet ilan edildi ve Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
Bayram olarak kabul edilmesi
Cumhuriyet’in ilan edildiği yıl 29 Ekim henüz bayram olarak ilan edilmemişti. Halk, 29 Ekim gecesi ve ertesi gün sokaklarda kendi imkânlarıyla kutlamalar düzenledi. Bu coşku, devlet tarafından da benimsendi. 26 Ekim 1924’te yayımlanan bir kararnameyle Cumhuriyet’in ilanının 101 pare top atışıyla ve özel bir programla kutlanmasına karar verildi.
Ardından 1925 yılında çıkarılan “Cumhuriyetin İlanına Müsadif 29 Teşrinievvel Gününün Milli Bayram Addi Hakkında Kanun” ile 29 Ekim günü resmen millî bayram ilan edildi. Böylece Cumhuriyet Bayramı, 1925’ten bu yana hem yurtta hem de yurtdışı temsilciliklerde resmî törenlerle kutlanıyor.
Atatürk’ün en büyük eseri
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’i “Türk milletine bırakılmış en büyük miras” olarak nitelendirmişti. Bugün de Türkiye’nin dört bir yanında milyonlarca vatandaş, Atatürk’ün “en büyük eserim” dediği Cumhuriyet’i aynı heyecan ve gururla kutluyor.
