Servetiyle piyasayı sarstı, altının değerini düşürdü
14. yüzyılda Batı Afrika'da hüküm süren Mali İmparatorluğu'nun efsanevi hükümdarı Mansa Musa, tarihin en zengin insanı olarak kabul ediliyor. Modern tahminlere göre serveti yaklaşık 400 milyar dolar seviyesindeydi. Yönetimi döneminde Mali, yalnızca Afrika'nın değil, dünyanın en zengin krallıklarından biri haline geldi.
Mansa Musa, 1312-1337 yılları arasında Mali İmparatorluğu’nu yönetti. İmparatorluk toprakları, günümüz Mali’sinin yanı sıra Senegal, Gambiya, Gine, Nijer, Nijerya, Çad, Moritanya ve Burkina Faso’yu kapsayacak şekilde geniş bir coğrafyaya yayılmıştı. Bu dönemde özellikle Timbuktu kenti, bilim, kültür ve mimarlık alanında önemli bir merkez haline geldi. Mansa Musa, bölgeye Orta Doğu ve Afrika’nın çeşitli yerlerinden mimarlar ve alimler getirerek şehirleşmeyi ve eğitimi teşvik etti.
Altın ve tuzun merkezi
Mali İmparatorluğu, dönemin en büyük altın ve tuz rezervlerine sahipti. 14. yüzyılda dünya altın üretiminin yaklaşık yarısı Mali topraklarından sağlanıyordu. İmparatorluk ayrıca Batı Afrika ile Kuzey Afrika arasındaki önemli ticaret yollarını kontrol ediyordu.
Mansa Musa’nın eşsiz serveti, en çarpıcı biçimde 1324 yılında gerçekleştirdiği hac yolculuğu sırasında ortaya çıktı. Yaklaşık 8.850 kilometre süren bu yolculukta kendisine 72 bin kişilik bir kafile eşlik etti. Kafilede, yüklü miktarda altın taşıyan onlarca deve yer aldı. Bazı kaynaklara göre beraberlerinde yaklaşık 1 milyar dolar değerinde altın bulunuyordu.
Altın bolluğu ekonomik krize yol açtı
Mansa Musa’nın Kahire ziyareti, tarihe geçen bir ekonomik etki yarattı. Hac güzergâhında geçtiği şehirlerde büyük miktarda altın dağıtan Musa, özellikle Mısır’ın başkenti Kahire’de altın arzını ciddi biçimde artırdı. Bu durum, bölgede büyük bir enflasyona yol açtı ve altının değeri 12 yıl boyunca toparlanamadı.
Britannica’ya göre, Musa'nın iyi niyetli hediyeleri Kahire’deki piyasa dengesini bozdu. Kentteki altın arzının artması nedeniyle yerel para birimi değer kaybetti, fiyatlar yükseldi ve ekonomi sarsıldı. Ekonomistler, bu fiyat düşüşünün bölgeye maliyetinin bugünün parasıyla yaklaşık 1,5 milyar dolar olduğunu belirtiyor. Mansa Musa, dönüş yolunda bu durumu telafi edebilmek için tefecilerden altın satın alarak piyasadaki altını geri çekmeye çalıştı. Ancak ekonomik istikrarın tam olarak sağlanması uzun yıllar sürdü.
Bilim ve kültürün başkenti Timbuktu
Mansa Musa döneminde Timbuktu, yalnızca bir ticaret merkezi değil, aynı zamanda bilim ve kültürün de merkezi haline geldi. Sankore Camii çevresinde kurulan eğitim kurumları, zamanla Sankore Üniversitesi’ne dönüşerek bölgeyi İslam dünyasının önemli bilim merkezlerinden biri yaptı.National Geographic’e göre, Mansa Musa, İslam dünyasından çok sayıda bilim insanını ülkesine davet etti. Bu çabalar, Mali’nin ününü Kuzey Afrika’dan Orta Doğu’ya kadar yaydı.
Timbuktu’daki Djenberger Camii. Eser, bölgede İslâm’ın sembolü olarak görülmektedir.
Mansa Musa'nın 1332 yılında hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. Ardında bıraktığı miras, hem zenginlik hem de ilim ve kültür alanlarında iz bırakmaya devam ediyor.
