Samsun'da manda yetiştiriciliği

İl Tarım Müdürlüğü uzmanlarınca dünyada azalma gösteren mandaların Samsun'daki popülasyonu ve üretim alanlarını araştırıldı. Strateji Geliştirme Birimi uzmanları Ziraat Mühendisi Burhan Hekimoğlu ve Ziraat Mühendisi Mustafa Altındeğer'in yürüttüğü çalışmada hayvancılık açısından önem taşıyan manda üretiminin yaygınlaştığı tespit edildi. Ziraat Mühendisi Burhan Hekimoğlu, Samsun ilinde yükselen tarımsal değerler içerisinde kışlık sebze yetiştiriciliği, bodur meyvecilik, iyi tarım, organik tarım gibi
faaliyetler içerisine manda yetiştiriciliği ve manda ürünleri üretiminin önem arz etmeye başladığını dile getirdi.
Son yıllarda hızlı bir şekilde düşüş eğilimi gösteren manda varlığı ve manda yetiştiriciliğinin Samsun'da önemli ölçüde kan kaybettiğini ifade eden Hekimoğlu, "Bafra, 19 Mayıs, Alaçam ve Yakakent ilçelerini kapsayan Kızılırmak Deltası ve deltada yer alan sulak alanlar manda yetiştiriciliği için son derece uygun bir yapıya sahiptir. Özellikle iç piyasaya dönük neredeyse bölgede yöresel marka olmuş ancak üretimi çok azalmış manda ürünleri tereyağı, kaymak, sert ve yumuşak peynir, dondurma üretimi, manda
yetiştiriciliği yapan üreticiler Kızılırmak deltası içinde oldukça önemlidir. Geçmişte Samsun'da yeterli miktarda üretilen ancak bu gün üretimi oldukça azalmış veya terk edilmiş olan manda ürünleri gibi yöresel ürünlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu konuda gereksinimleri tam olarak karşılanmayan önemli ve etkin bir grup tüketici kitlesi vardır. Bu konunun önemini fark eden Samsun Valiliği ve Tarım İl Müdürlüğü başta olmak üzere ilgili kurumlar bölgede manda ile ilgili projeler başlatmışlardır. Bu projelerin
öncelikle üreticilere faydalı olması bekleniyor" dedi.
Türkiye'de önceki yıllarda genellikle süt verimi için yetiştirilmekte olan mandaların, verim çağını tamamladıktan sonra et üretimi için kesime sevk edildiğini hatırlatan Hekimoğlu, şu bilgileri verdi:
"Yapısal olarak manda sütü, inek sütüne göre daha az su, daha çok kuru madde, mineral, yağ ve protein içermektedir. Manda sütündeki yüksek kuru madde yanında yüksek yağ ve kalori içermesi, manda sütünün üstün ve ayırıcı özellikleri olarak değerlendirilmektedir. Manda sütü, inek sütü gibi tereyağı, kaymak, sert ve yumuşak peynir, dondurma, yoğurt gibi pek çok ürüne işlenmektedir. Son yıllarda özellikle manda sütünden elde edilen tereyağı miktarında bir artış söz konusudur. Manda sütü peynirine olan talep,
dünyanın pek çok ülkesinde organik ürün olması nedeniyle artış göstermektedir. Örneğin, İtalya'nın dünyaca ünlü mozzarella peynirinin en önemli özelliği, manda sütünden üretilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Ülkemizde bölgelere göre, bazı bölgelerde kaymak, bazı bölgelerde ise peynir üretimi ön plandadır. Ancak, tüketici bilinçsizliği nedeniyle henüz istenilen düzeyde tüketime ulaşılamamaktadır. Özellikle Afyon yöresinde elde edilen kaymak, rulo halinde sarılarak pazarlanırken, ülkemizin dünyaca ünlü
tatlılarının da ekmek tatlısı gibi vazgeçilmez bir unsurunu oluşturmaktadır. Manda sütünden yapılan peynirin suyundan lor elde edilmektedir."
Türkiye'de mandaların doğal yaşam alanı olan sulak alanlar, meralar, göller ve bataklıklar olduğunu vurgulayan Hekimoğlu, bunların içerisinde en uygun olan alanlardan birisinin de Kızılırmak Deltası olduğuna dikkat çekti.
Ziraat Mühendisi Mustafa Altındeğer, Samsun'da en fazla mandanın Bafra ilçesinde bulunduğuna vurgu yaparak, 40 adet mandaya sahip olan üretici sayısının yaklaşık 25 olduğunu söyledi.
Samsun'da 60 sağmal mandası olan üreticilerinde olduğunu hatırlatan Altındeğer, "İlimiz üreticileri sütü değerlendirmede yaşadıkları sorunlar nedeniyle mandayı genelde et hayvanı olarak mecburen beslemektedir. Üreticilerin kesime verdikleri mandaların ortalama karkas ağırlıkları 200-250 kilogram olduğunu belirtiyorlar. Üreticiler bölgemizde manda etini değerlendirecek işletme kurulmasını talep etmektedirler. Bunun yanında doğal olarak manda sütünü de değerlendirme yoluna gitmektedir. Samsun'da
üreticileri bir mandadan günlük ortalama 3-5 kilogram süt almaktadır. Çok az da olsa bazı üreticiler mandayı iyi besleyip sabah akşam sağabilmekte ve yaklaşık olarak 6-8 kilogram süt alabildiğini ifade etmişlerdir. Manda ülkemizde olduğu gibi bölgemizde de elle sağılır. Üreticiler genel olarak malakların ve kendi ihtiyacı dışında kalan manda sütlerini, kaymak, krema, yağ, yoğurt yaparak veya süt olarak satarak değerlendirmektedirler. Manda üreticileri genel olarak haftalık yöresel pazarlara gitmekte ve
diğer ürünleriyle birlikte manda sütü ürünlerini de pazarda satmaktadırlar