Köy Enstitüleri'nin Kapatılışının Türkiye Eğitim Tarihindeki İzleri
Türkiye'de eğitim alanında köklü bir dönüşümü hedefleyen Köy Enstitüleri, 23 Aralık 1954'te çıkarılan yasayla resmen kapatıldı. Kırsal kalkınmayı ve çağdaş eğitimi esas alan bu özgün modelin sona erdirilmesi, aradan geçen yıllara rağmen Türkiye'nin eğitim ve kültür tarihinde tartışılmaya devam ediyor.
1940 yılında kurulan Köy Enstitüleri, köy çocuklarını öğretmen olarak yetiştirmenin yanı sıra tarım, hayvancılık, el sanatları ve kültürel alanlarda da donanımlı bireyler yetiştirmeyi amaçlıyordu. “İş içinde, iş için eğitim” anlayışıyla faaliyet gösteren enstitüler, kısa sürede binlerce öğretmen, sağlık memuru ve aydın yetiştirerek kırsal bölgelerde önemli bir dönüşüm sağladı.
Ancak zamanla enstitüler, dönemin siyasal atmosferinde ideolojik tartışmaların odağı haline geldi. Eleştiriler ve baskılar sonucunda önce programları değiştirilen Köy Enstitüleri, 1954 yılında çıkarılan yasayla öğretmen okullarına dönüştürülerek tarih sahnesinden silindi. Eğitim tarihçilerine göre Köy Enstitüleri’nin kapatılması, kırsal eğitimde fırsat eşitliğinin zayıflamasına ve köy-kent arasındaki eğitim farkının derinleşmesine yol açtı. Birçok akademisyen ve eğitimci, bu modelin günümüz şartlarına uyarlanarak yeniden ele alınması gerektiğini savunuyor. Aradan geçen 70 yılı aşkın sürede Köy Enstitüleri, Türkiye’de aydınlanma, üretim ve toplumsal kalkınma tartışmalarının simgelerinden biri olmaya devam ediyor.
