Kara Kutu Nedir?
Uçak kazalarının aydınlatılmasında en kritik rolü üstlenen kara kutular, uçuş sırasında kaydettikleri verilerle havacılık güvenliğinin en önemli unsurlarından biri olarak öne çıkıyor.
Her hava taşıtında bulunması zorunlu olan kara kutu, uçuşla ilgili tüm teknik bilgileri belirli bir algoritmayla kaydediyor. Böylece kaza veya arıza durumlarında yetkililerin kazanın nedenini tespit etmesine yardımcı oluyor.
Kamuoyunda “kara kutu” olarak bilinen cihaz, isminin aksine genellikle turuncu renkte üretiliyor. Parlak rengi sayesinde, uçak enkazı geniş bir alana yayılmış olsa bile kolaylıkla tespit edilebiliyor.
Kara kutu neden turuncu renkte?
Kaza sonrası enkazın arasında kolay fark edilebilmesi için kara kutular doğada en az bulunan renklerden biri olan turuncu olarak tasarlanıyor. Bu sayede, denize veya kara yüzeyine düşen bir uçağın kara kutusu çok daha hızlı bulunabiliyor.
Yaklaşık 5 kilogram ağırlığındaki kara kutular, çarpışmalara ve yüksek sıcaklıklara dayanıklı şekilde tasarlanıyor. 1100 derece sıcaklığa kadar bütünlüğünü koruyabilen cihaz, denize düşmesi halinde 90 gün boyunca sinyal göndererek bulunmasını sağlıyor.
Kara kutu uçakta nerede bulunur?
Kara kutular, uçağın çarpışmadan en az etkilenen bölgesi olan kuyruk kısmına yerleştiriliyor. Böylece kaza anında cihazın hasar görme riski en aza indiriliyor.
Kara kutuların ilki 1947’de geliştirildi, 1958’den itibaren ise Sivil Havacılık Kurulu kararıyla tüm hava taşıtlarında zorunlu hale getirildi. Günümüzde kara kutular üç farklı tipe ayrılıyor:
CVR (Cockpit Voice Recorder), pilotların kuleyle ve kabinle yaptığı konuşmaları kaydediyor.
FDR (Flight Data Recorder), uçağın teknik verilerini depoluyor.
FDR/CVR birleşik sistemleri, hem ses hem de veriyi aynı anda kayıt altına alıyor.
Kara kutu hangi bilgileri kaydeder?
Uçuş veri kaydediciler; hava hızı, basınç, ivme, motor gücü, otopilot durumu, flap pozisyonları ve dış ortam sıcaklığı gibi onlarca parametreyi kayıt altına alıyor. Modern yolcu uçaklarında bu parametrelerin sayısı 250’ye kadar çıkabiliyor.
Uçuş veri kaydediciler, kazaların nedenlerini çözmenin yanı sıra pilot eğitimlerinde de kullanılabiliyor. Orta büyüklükteki bir uçakta 80’in üzerinde parametreyi kayıt altına alan sistem, hem teknik hem de operasyonel analizlerde önemli rol oynuyor.
Askeri kara kutular neden farklıdır?
Sivil uçaklarda kayıtlar silinemezken, askeri uçaklarda görev güvenliği nedeniyle pilotların tek tuşla verileri silebilme yetkisi bulunuyor. Bu özellik, düşman bölgesinde vurulan bir uçağın bilgilerinin ele geçirilmesini engelliyor.
Kara kutular uçakların en sağlam noktası olan kuyruk kısmına yerleştiriliyor ve kullanılmadan önce çok sayıda güvenlik testinden geçiriliyor. Bu testler arasında 1700 g kuvvetinde çarpma dayanıklılığı, 250 kilogramlık basınca karşı direnç, yüksek sıcaklık ve su altı dayanıklılık testleri yer alıyor.
Kara kutu neden bu kadar önemli?
Turuncu renkli bu cihazlar, havacılık sektöründe yaşanan her kazadan sonra güvenlik önlemlerinin geliştirilmesine katkı sağlayarak, gelecekte benzer olayların önüne geçilmesinde hayati bir rol üstleniyor.
