Günümüzde hem bireylerin hem de kurumların karşılaştığı en yaygın suç tiplerinden biri dolandırıcılıktır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte şekil değiştiren bu suç türü, sadece maddi zarara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal güven duygusunu da zedeler. Peki dolandırıcılık suçu nedir, hangi durumlarda oluşur ve Türk Ceza Kanunu'nda nasıl düzenlenmiştir?
Dolandırıcılık Suçunun Tanımı
Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; "Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatarak, onun veya bir başkasının zararına olarak kendisine veya bir başkasına haksız yarar sağlayan kişi, dolandırıcılık suçunu işlemiş olur."
Yani bir kişinin, yalan ve aldatıcı yöntemlerle başkasını kandırarak malvarlığına yönelik bir zarar yaratması bu suçun temelini oluşturur.
Dolandırıcılığın Unsurları
Bu suçun oluşabilmesi için bazı unsurların bir arada bulunması gerekir:
- Hileli davranış: Failin sıradan bir yalanın ötesine geçerek, mağdurun iradesini etkileyecek şekilde gerçek dışı, karmaşık ya da güven verici hareketlerde bulunması gerekir.
- Aldatma: Mağdurun bu davranışlara inanarak hareket etmesi gereklidir.
- Zarar: Mağdurun ya da bir başkasının malvarlığında bir eksilme meydana gelmelidir.
- Haksız menfaat: Fail veya bir başkası, bu hareket sonucu kazanç sağlamalıdır.
Nitelikli Dolandırıcılık
Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesi ise nitelikli dolandırıcılık hallerini düzenler. Bu maddede suçu ağırlaştıran nedenler sayılmıştır. Örneğin;
- Kamu kurumlarının araç olarak kullanılması,
- Dini inançların istismar edilmesi,
- Bilişim sistemleri veya banka-kredi kartlarının kullanılması,
- Tacir veya şirket yöneticisi sıfatıyla işlenmesi,
- Serbest meslek sahibi olan bir kişinin mesleğini kötüye kullanması gibi durumlarda ceza artırılmaktadır.
Cezai Yaptırımlar
Basit dolandırıcılık suçunun cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
Nitelikli dolandırıcılıkta ise bu ceza 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasına kadar çıkabilmektedir.
Dolandırıcılık Suçunda Şikayet Süresi
Dolandırıcılık suçu, takibi şikâyete bağlı olmayan bir suçtur. Yani mağdurun şikâyeti olmasa bile savcılık, yeterli delil varsa soruşturma başlatabilir. Ancak zaman aşımı süresi dolmadan başvuru yapılmalıdır. Bu süre, suçun niteliğine göre genellikle 8 ila 15 yıl arasında değişebilir.
Dolandırıcılıktan Sakınmak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dolandırıcılık olaylarından korunmak için bireysel farkındalık büyük önem taşır. İşte dikkat edilmesi gereken bazı temel noktalar:
- Kişisel bilgilerinizi paylaşırken dikkatli olun: Kimlik, banka kartı, şifre gibi bilgileri telefonla, mesajla veya e-posta ile isteyen kişilere kesinlikle itibar etmeyin.
- Tanımadığınız kişilerden gelen mesaj ve bağlantılara şüpheyle yaklaşın: Sosyal medya veya e-posta yoluyla gelen “ödül kazandınız” tarzı mesajlar genellikle oltalama amaçlıdır.
- Alım-satım işlemlerinde güvenli ödeme yöntemlerini tercih edin: Bilinmeyen sitelerden alışveriş yapmadan önce güvenilirliğini araştırın.
- Resmî kurum adıyla arayan kişilere karşı dikkatli olun: Savcı, polis, banka görevlisi gibi unvanlarla sizi arayan kişilere kimlik bilgisi veya para göndermeyin.
- Yatırım fırsatları vaat eden kişilere karşı temkinli davranın: Kısa sürede yüksek kazanç vaat eden sistemler genellikle dolandırıcılık faaliyetidir.
- İnternet üzerinden yapılan işlemlerde iki faktörlü kimlik doğrulama kullanın: Bu, hesaplarınızın güvenliğini artıracaktır.
- Hukuki destek alın: Dolandırıcılık faaliyetine maruz kaldığınıza dair en ufak bir şüphede hukuki destek almak için bir hukuk bürosuna başvurun.
Dolandırıcılık suçu, yalnızca mağduru değil, toplumun genelini etkileyen bir suç türüdür. Özellikle internetin yaygınlaşmasıyla birlikte yeni dolandırıcılık yöntemleri ortaya çıkmakta, bu nedenle hem bireylerin hem de şirketlerin dikkatli olması gerekmektedir. Hukuki destek almak, şüpheli durumlarda vakit kaybetmeden savcılığa ya da kolluk kuvvetlerine başvurmak büyük önem taşır.
