Bilim tarlaya indi: OMÜ'den fındık üreticisine 'kokarca' uyarısı

Kahverengi kokarca (Halyomorpha halys) ile mücadelede üreticiyi bilinçlendirmek ve bilimsel bilgiyi sahaya ulaştırmak amacıyla Kurtahmetli mahallesinde düzenlenen etkinlik, hem üreticilerin hem de bilim insanlarının aynı masada buluşmasını sağladı. Moderatörlüğünü Dr. Öğr. Üyesi Gülten Aslantürk’ün yaptığı etkinlik, Çarşamba Ticaret Borsası Meslek Yüksekokulu öncülüğünde; Çarşamba Belediyesi, Ziraat Odası, Muhtarlar Derneği ve Kurtahmetli Muhtarlığı iş birliğiyle gerçekleştirildi. Etkinliğe ayrıca OMÜ Bilim İletişimi Ofisi Koordinatörü Öğr. Gör. Mürsel Kan, ÇTBMYO Müdürü Prof. Dr. İsmail Aydemir, akademik-idari personel ile çevre köylerden gelen kadın ve erkek çiftçiler katıldı.
Etkinlikte, OMÜ Ziraat Fakültesi’nin böcek koleksiyonundan seçilen 2000’den fazla faydalı ve zararlı böcek sergisi, katılımcıların yoğun ilgisini çekti. 

“Kokarca sadece meyveyi değil, ihracatı da tehdit ediyor“

Etkinliğin ana konuşmacısı Doç. Dr. İslam Saruhan, kahverengi kokarcanın Karadeniz Bölgesi’nde özellikle fındık ve kivi üretimi üzerinde ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurgulayarak; “Kahverengi kokarca, dünyada en tehlikeli beş istilacı böcekten biri. Türkiye’de ilk kez 2017’de görüldü ve bugün en çok Karadeniz’de etkili. Fındık gibi ihracat ürünleri büyük risk altında.” dedi.
Saruhan, bu zararlının 300’den fazla bitki türüne zarar verebildiğini belirterek, sadece ABD’de meyve sektörüne milyonlarca dolar zarar verdiğini, benzer bir tablonun Türkiye için de geçerli olabileceğini ifade etti.
Bilimsel yöntemlerle yerinde mücadele
Doç. Dr. Saruhan, mücadelenin sadece kimyasal yollarla değil, biyolojik ve mekanik yöntemlerle de yürütülmesi gerektiğini vurgulayarak, feromon tuzaklarının kullanımının, zararlının izlenmesinde ve kontrolünde önemli bir yöntem olduğunu söyledi. Özellikle son iki yıldır doğaya salınan “samuray arıcığı” sayesinde umut verici sonuçlar alındığını belirtti.

“Meyve döneminde dikkat artmalı”

Zararlının en tehlikeli olduğu dönemin meyve oluşum evresi olduğunu ifade eden Saruhan, “Bitki yaprağında beslendiğinde büyümesini etkiler ama meyveyi vurduğunda ürün pazarlanamaz hale gelir. Özellikle karanfil dönemine geçişte bahçede gözlem şart. Pratik yöntem: Beyaz çarşaf serin, birkaç böcek düşerse ilaçlamaya başlayın” diyerek konuştu.

“Mayıs sonu kritik dönem”

Saruhan, kahverengi kokarcanın yeşil kokarcaya göre çok daha üretken olduğunu ifade etti: “Yeşil kokarca 100–120 yumurta bırakırken kahverengi kokarca 300’e kadar çıkabilir. Yumurtaların çoğu sağlıklı bireye dönüşür. Bu yüzden en kritik dönem Mayıs sonudur. O dönemde ilaçlama yapılmazsa mücadele zorlaşır. İlaçlar yumurtalara etki etmez.”

“Haziran sonundaki ikinci ilaçlama daha etkili”

Haziran ayındaki ilaçlamaların çoğunlukla etkisiz olduğunu söyleyen Saruhan, “Bu dönemde böcek yumurtlamış ve ölmüştür. İlaçlar parazitoid arılar gibi faydalı böcekleri de öldürerek biyolojik dengeyi bozar. Haziran sonunda larvalar ortaya çıktığında yapılacak ilaçlama daha etkili olur. Gerekirse beş gün sonra tekrar edilebilir.” 

Bilim Kafe: Kampüsten tarlaya bilgi köprüsü

OMÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Çetin Kurnaz, Bilim Kafe etkinliğinde yaptığı konuşmada “Kahverengi kokarca zararlısıyla ben de mücadele ediyorum. Bilgiye ulaşmak ve onu uygulamak kolay değil. Bu nedenle üniversitelerde Bilim İletişimi Ofisi kurulması önerildi. Biz de bu kapsamda ilk etkinliğimizde bu konuyu ele aldık.” dedi.
Etkinliğin sonunda Rektör Danışmanı ve Bilim İletişimi Ofisi Akademik Danışmanı Doç. Dr. Emine Şendurur, kampüs dışındaki bu ilk Bilim Kafe’nin özellikle çiftçilere yönelik ve bölgenin önemli bir sorununa odaklanmasının anlamlı olduğunu vurguladı. Şendurur, katkılarından dolayı Doç. Dr. İslam Saruhan’a ve emeği geçen herkese teşekkür etti.