Kapadokya bir masal diyarıdır fakat, Göreme Kiliseleri, İhlara Vadisi ve yeraltı kentlerinden sonra beni en çok etkileyen Zelve Vadisi, daha doğrusu köyüdür. Avanos'a 8, Ürgüp'e 9, Göreme'ye 6, Paşadağ'a 2 km'dir ki zaten bütün Kapadokya'nın gezi parkuru çok rahat ve birbirine yakındır.

Üç Hisar'dan Göreme'ye doğru uzanan Avcılar Vadisi ve Paşabağ'da ki gibi bağımsız, sırtını vadilere dayamayan peri bacaları göremezsiniz Zelve'de...

Fakat oluştuğu Üç Vadi ile Zelve; peri bacalarının en yoğun olduğu yerdir. Üçhisar, Göreme ve Çavuşin'de ki gibi kayma oyma mekanlardaki trogladititk yaşamın ne zaman başladığı bilinmeyen Zelve, özellikle 9 ve 13. yüzyıllarda Göreme Vadisi ile birlikte Hristiyanların bölgede en önemli yerleşim ve dini merkezi olmuştur.

Bölge, Selçuklu ile birlikte özellikle Karamanoğlu beyliği zamanında Hristiyan ahaliye müslüman Türklerde eklenir ve bu birliktelik 1923'te Yunanistan'la imzalanan mübadele antlaşmasına kadar sürer. Zelve'de nüfusun büyük bölümü Hristiyan olduğu için kiliseler ve manastırın yanı sıra bir de cami vardır. Direkli Kilise, Zelve'de ki manastır hayatının ilk yıllarına aittir. Ayrıca vadide Balıklı, Üzümlü ve Geyikli kiliselerinde bulunmaktadır.

Bu köyün Karamanlı Hristiyanımı yoksa Rum Hristiyanı mı olduğunu bilmiyorum. Hiçbir kaynakta bilgi edinemedim. Aktepe'de yaşayan eski Zelve ahalisinin torunları da sağlıklı bilgiden yoksun. Üçhisar Kaymaklı yolu üzerinde bulunan Çardak Köyü... Çünkü Karamanoğlu Beyliği döneminde burda yapılan ibadethanenin Doğu'ya bakan kısmı kilise, Güney'e bakan kısmı cami olarak inşaa edildiğini biliyorum ve günümüzde de hala ayakta.

Çardak'ın Hristiyan ahalisi, müslüman Türklerle anlaşıp aynı çatı altında iki farklı dini bir araya getirdiler ve 1923'e kadar bu beraberlik barış ve huzur içinde sürdü. Çardak gibi Zelve'de ki Hristiyan'ların da Selçuklulardan önce bölgeye gelip Hristiyanlaşan ve Karamanlı dediğimiz Rum Ortodoks Kilisesi'ne bağlı Hristiyan Türkler olduğunu düşünüyorum. Zira Zelve'de bir de cami var ve sonradan genişletilmesine rağmen bölgede yaygın olan kiliseler gibi bir kaya oyma camisidir.

Bölgede Hristiyan Karamanlı Türk'lerde müslüman Türkler çok daha iyi kaynaşmıştır. İster Karamanlı olsun ister Rum Hrisityan olsun müslüman Türk'lerle burada 1923'e kadar yaşadıkları hayat, gıpta edilecek ve birlik beraberlik adına Çardak Köyü'nde ki gibi bir hayat tarzıdır.